1- Kurgan nedir?
Hazine ve Maliye Bakanlığının 1 Ekim 2025 tarihi itibariyle uygulamaya alınan “Sahte Belge ile Mücadele Stratejisi” kapsamında Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN) devreye alınmış ve bu kapsamda mükelleflere ve meslek mensuplarına uyarı yazıları gönderilmiştir. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan tanıma göre, KURGAN, mükelleflerin kuruluş aşamasına odaklanan, sıfırıncı gün mantığına göre çalışan, cari verilerle hesaplamalar yapan ve işlem riskini ölçen bir vergisel risk analiz sistemidir.
Bu şekilde yapılan risk temelli analiz sonucunda “Sahte Belge Düzenleme” yönünden riskli bulunan mükelleflerden mal ve hizmet alışları karşılığında fatura almış olan mükelleflere bilgi isteme yazıları gönderilmektedir. işlemin amacı “İş bu yazı bir incelemeye başlama bildirimi mahiyetinde olmayıp, riskli bulunan durumlardan mükellefleri olabildiğince erken haberdar etme ve risk analiz birimimizce yapılacak nihai değerlendirmeye esas olması amacı taşımaktadırşeklinde izah edilmektedir. Ayrıca yazının devamında, yazı ekinde yer alan faturaların yasal defterlere işlenip işlenmediği, söz konusu faturaların beyannamelerde indirim konusu yapılıp yapılmadığı ve indirim konusu yapılan tutarların düzeltme beyannamesi ile indirimlerden çıkarılıp çıkarılmadığı hususunda mükelleflerden bilgi istenmektedir. Çok sayıda mükellefe gönderilen KURGAN yazısının bir benzeri de ilgili meslek mensuplarına (Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlere) da gönderildiği anlaşılmaktadır.
2- Kurgan yazılarının hukuki niteliği
Bununla birlikte, KURGAN yazıları sadece bir “Bilgi İsteme Yazısı” niteliğindedir. Sahte fatura olduğu yönünde risk tespit edilen faturaları düzenlemiş olan ilgili mükellef (düzenleyici) hakkında henüz inceleme yapılmadığı gibi bu (düzenleyici) mükellef hakkında henüz bir rapor yoktur. Dolayısıyla söz konusu KURGAN yazıları, ilgili mükellef için sadece bir uyarı niteliğindedir.
3- Mükellefler ve meslek mensupları ne yapmalıdır?
a- KURGAN yazıları, sadece bir “Bilgi İsteme Yazısı” niteliğinde olup riskli durum hakkında hem mükellef ve hem de meslek mensubu uyarılmak istenmektedir. Bu nedenle öncelikle bu yazıya süresinde (tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde) cevap verilmelidir. Aksi halde özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
b- Hazırlanacak cevabi yazılarda, yazı ekinde dökümüne yer verilecek belgelerdeki tutarların; yasal defterlere işlenip işlenmediği, beyannamelerde indirim konusu yapılıp yapılmadığı ve indirim konusu yapıldıysa indirim konusu yapılan tutarların düzeltme beyannamesi ile indirimlerden çıkarılıp çıkarılmadığı hakkında genel bilgi verildikten sonra belge bazında yazı ekinde mevcut olan tabloda yer alan bölümlerin eksiksiz doldurulması ve istenen bilgilerin tabloya işlenmesi gerekmektedir.
c- Söz konusu KURGAN yazısının içeriğinde riskli olduğu bildirilen faturaları düzenleyen mükellefler hakkında henüz inceleme yapılmamış veya inceleme henüz tamamlanmamıştır. Bu nedenle söz konusu faturaların sahteliği hakkında henüz kesin ve somut bir tespit veya rapor yoktur. Bu yazı üzerine bu faturaların beyannamelerden/indirimlerden çıkarılması şu an için zorunlu değildir. Her mükellef kendi yaptığı işlemi daha iyi bilmesi gerektiği düşünüldüğünde, mükellefin kendisi buna karar vermelidir. Eğer, ilgili mükellef, riskli görülen faturalardaki mal veya hizmeti gerçekten aldığını, faturayı düzenleyen mükellef ile mal/hizmet satan mükellefin aynı mükellef olduğunu, faturanın gerçek bir mal teslimi veya hizmet ifasına dayandığını ispat edebilecek bilgi ve belge bulunduğunu biliyorsa ve bundan emin ise ileride yapılacak inceleme sonucuna hareket etmeli ve cevabi yazısında bunu belirtmelidir.
d- Fatura alınan mükellefin gerçek bir faaliyette bulunduğunu gösteren yeterli emare bulunmadığı, ilgili mükellefe iş yeri adresinde ulaşılamadığı, bu mükellefin başka bir adreste faaliyette bulunduğuna dair bilgi bulunmadığı, mal ve hizmet veren firma dışında başka bir firmadan fatura düzenlenmişse, iş hacmi ile kapasitesi yeterli değilse .fatura alınan mükellefin mükellefiyet kaydının re’sen terkin edildiği ve benzeri hallerde ise uzman yardımı alınmasında ve buna göre ilgili beyannamelerin düzeltilmesinde fayda bulunmaktadır.
Sonuç olarak şunları ifade edebiliriz:
Kurgan yazısında belirtilen firmaların sahte belge düzenleyicisi olabileceği konusunda kanaat getirilmesi halinde yazıyı alan firmaların gerekli düzeltmeleri yapmaları halinde ileride bilerek sahte belge kullanma iddiası ile hapisle yargılanma ve 3 kat vergi ziyaı cezasıyla karşılaşmayacaklardır.
Diğer şekilde yazıda belirtilen firmalardan gerçekten mal ve hizmeti aldıklarına dair yeterli doneleri mevcutsa ayrıca yazıda belirtilen firmaların sahte belge düzenleyicisi olabileceği kanaati oluşmamışsa hiç düşünmeden yazıdaki talepleri yerine getirmeleri halinde büyük mağduriyet yaşayacaklarını iyi bilmeleri gerekir. Zira, mükelleflerin riskli faturaları beyanlarından çıkarmak üzere düzeltme beyannamesi vermeleri halinde kendi beyanlarına dava açmaları mümkün olmadığı gibi dava açılsa bile dilekçeleri incelenmeden reddedilecektir.
Bu nedenle mükelleflerin kendilerine böyle bir yazı gelmesi halinde yukarıda açıklanan hususlara çok dikkat etmeleri ve bu seçimlik haklarını bilmeleri gerekir. Aksi halde, yüzeysel bir araştırma ile hareket edilmesi ve düzeltme beyannamesi vermeleri halinde, kendi beyanlarına karşı dava açmaları mümkün olmayacağından telafisi mümkün olmayan mağduriyet yaşamaları muhtemeledir.