1991 yılındaki meşhur yemin töreninden bugüne kadar uzanan siyasi serüveni, hapis yılları ve aldığı ödüllerle Leyla Zana’nın biyografisi...
LEYLA ZANA KİMDİR? HAYAT HİKAYESİ VE EĞİTİMİ
3 Mayıs 1961 tarihinde Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde doğan Leyla Zana, toplumsal baskılar nedeniyle ilkokulu yarıda bırakmak zorunda kaldı. Ancak azmiyle daha sonra dışarıdan eğitimini tamamladı.
· Evliliği ve Dönüşümü: 1975 yılında, 14 yaşındayken kuzeni Mehdi Zana ile evlendi. 1980 darbesinde eşi tutuklanınca, cezaevi kapılarında hak arama mücadelesine başladı. Bu süreç onun siyasi bilincinin oluşmasında kırılma noktası oldu.
· Gazetecilik ve İnsan Hakları: 1987’de İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır şubesinin kurucuları arasında yer aldı. 1988’de gazeteciliğe başlayarak bölgedeki sorunları kaleme aldı.
SİYASİ KARİYERİ VE TBMM’DEKİ TARİHİ YEMİN KRİZİ
Leyla Zana’nın siyasi kariyeri 1991 seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Diyarbakır Milletvekili seçilmesiyle zirveye ulaştı.
· 1991 Yemin Töreni: Meclis kürsüsünde yemin ederken başında Kürt renklerini taşıyan bir bantla, Türkçe yeminin ardından Kürtçe olarak "Bu yemini Türk ve Kürt halklarının kardeşliği adına ediyorum" demesi mecliste büyük bir krize ve uzun yıllar sürecek hukuki sürece yol açtı.
· Milletvekilliğinin Düşürülmesi ve Hapis: 1994 yılında dokunulmazlığı kaldırıldı ve tutuklandı. "Yasadışı örgüt üyeliği" suçlamasıyla 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
ULUSLARARASI ÖDÜLLER VE SERBEST KALMASI
Cezaevindeyken dünya çapında bir sembol haline gelen Zana, 1995 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından verilen Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü’ne layık görüldü. AB uyum yasaları ve AİHM kararları neticesinde 8 Haziran 2004 tarihinde serbest bırakıldı.
· Yeniden Meclis Yolları: Serbest kaldıktan sonra siyasete devam etti. 24. Dönem Diyarbakır, 25. ve 26. Dönem Ağrı Milletvekili olarak tekrar parlamentoya girdi.
· Milletvekilliğinin Düşürülmesi (2018): 2011 sonrasında mecliste yaptığı yeminin "geçersiz" sayılması ve devamsızlık gerekçesiyle 2018 yılında milletvekilliği bir kez daha düşürüldü.
LEYLA ZANA KAÇ YAŞINDA VE NERELİ?
2025 yılı itibarıyla 64 yaşında olan Leyla Zana, aslen Diyarbakırlıdır. Aktif siyasetin ön saflarında şu an yer almasa da, Kürt sorunu ve demokratikleşme tartışmalarında görüşleri hala yakından takip edilen bir isimdir.
LEYLA ZANA’NIN SİYASİ KİMLİĞİ VE ÖNEMİ
|
Konu |
Bilgi |
|
Doğum Tarihi |
3 Mayıs 1961 |
|
Doğum Yeri |
Diyarbakır |
|
Siyasi Partiler |
HEP, DEP, HDP (Bağımsız adaylıklar dahil) |
|
Önemli Ödülü |
Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü |
|
Eşi |
Mehdi Zana (Eski Diyarbakır Belediye Başkanı) |